Bánh  ít lá gai là một thứ quà quê quen thuộc với nhiều người.

Bánh gai có ở nhiều nơi như Hải Dương, Nam Bộ. Nhưng bánh lá gai của Lý Sơn ở Quảng Ngãi thì phải nói là khá đặc biệt.

Lá gai đã được hái về từ trước, tước bỏ gân lá, phơi khô. Tiếp đó là đem đun cho nhừ, vắt khô, thái mịn rồi đem giã trong cối đá cho nhừ. Khi giã có cho thêm gừng nướng để thêm hương thơm.

Đường phên (một loại đường thẻ, miếng to chừng bàn tay) đun cho sôi chảy rồi đổ vào cối đá lá gai đã nhừ. Người ta nhào mật này với bột cho đều rồi đem giã cho thật nhuyễn.

Giã xong có màu xanh đen, mịn màng, dẻo quánh. Mùi nếp, mùi mật, mùi lá gai quyện vào nhau thơm nức.

Bánh gai gói bằng lá chuối, hình dẹt. Nhân bánh gai được làm bằng lạc rang giã nhỏ hoặc đỗ xanh trộn đường. Bánh hấp trong chõ như đồ xôi. Từ lúc nước sôi cho đến khi bánh chín, chừng tàn.

Bánh ít làm từ lá gai là loại bánh rất được người dân ưa chuộng và luôn được mang theo làm quà mỗi khi có dịp vào đất liền

Khi ăn, không thể lột bỏ lá bánh một cách vội vàng được. Phải thong thả tước lá thành từng sợi để bánh khỏi dính theo lá. Chiếc bánh bóc ra đen nhánh, mịn màng như một lát thạch. Bánh có vị ngọt sắc của đường, vị dẻo thơm của nếp và lá gai, vị bùi của nhân đậu. Ăn không ngấy.

Bánh gai có thể để nhiều ngày mà không sợ mốc. Nếu để lâu, bánh khô, người ta có thể đem nướng trên than hồng, bánh nở phồng, ăn vẫn ngon. Hoặc có thể đem rán lại cho bánh mềm, ăn có vị ngon riêng.

Trước kia, người Lý Sơn thường chỉ làm bánh gai vào dịp rằm tháng bảy,để cúng tổ tiên, ông bà. Bây giờ bánh trở thành một món quà dân dã, thường có bán trong những ngày chợ phiên, những quán nước. Khách nơi xa đến Lý Sơn bao giờ cũng mua lấy mươi cặp bánh gai đem về làm quà cho người thân, như để giới thiệu một chút văn hóa của một vùng đất nơi hải đảo xa xôi.

 Văn Được